महाराष्ट्र राज्य मार्ग परिवहन महामंडळाला (एसटी) सक्षम आणि प्रवाशाभिमुख बनवण्यासाठी परिवहन मंत्री तथा एसटी महामंडळाचे अध्यक्ष प्रताप सरनाईक यांनी एका महत्त्वाकांक्षी ‘पंचसूत्री आराखड्या’ची घोषणा केली आहे. उत्पन्नवाढ, कार्यक्षमता सुधारणे आणि प्रवाशांना दर्जेदार सुविधा पुरवणे ही या पंचसूत्रीची मुख्य उद्दिष्ट्ये आहेत.
मुंबई येथील एसटी महामंडळाच्या मुख्यालयात झालेल्या बैठकीत त्यांनी हा निर्धार व्यक्त केला. ‘सुधारणा’, ‘वेग’ आणि ‘नियमितता’ या त्रिसूत्रीच्या आधारे एसटी महामंडळाला पुढे नेण्याचा आपला मानस असल्याचे त्यांनी स्पष्ट केले.
या बैठकीला एसटी महामंडळाचे उपाध्यक्ष व व्यवस्थापकीय संचालक डॉ. माधव कुसेकर यांच्यासह सर्व खाते प्रमुख, प्रादेशिक व्यवस्थापक आणि विभाग नियंत्रक उपस्थित होते. या आराखड्यामुळे आगार पातळीपासून प्रादेशिक कार्यालयापर्यंत प्रत्येक अधिकारी व कर्मचाऱ्याची जबाबदारी अधिक स्पष्ट करण्यात आली आहे.
दैनंदिन व्यवस्थापनातून प्रशासनाला ‘चालना’
एसटी स्वतःला ‘चल संस्था’ म्हणून परिभाषित करते. त्यामुळे या व्यवस्थेचे नियोजन आणि मूल्यमापन दैनंदिन पातळीवर होणे अनिवार्य आहे. यासाठी प्रशासनात बैठकांची नवी पद्धत लागू करण्यात आली आहे:
- सकाळी 10 वाजता: आगार पातळीवर आढावा बैठक.
- सकाळी 11 वाजता: विभाग स्तरावर आढावा बैठक.
- दुपारी 12 वाजता: प्रादेशिक स्तरावर आढावा बैठक.
या बैठकांमध्ये प्रवासी तक्रारी, रद्द झालेल्या फेऱ्या, नादुरुस्त वाहने आणि गैरहजर कर्मचारी या सर्व बाबींची काटेकोर छाननी करून कार्यपद्धतीत तात्काळ सुधारणा करण्याचा आदेश देण्यात आला आहे. तसेच, दररोज सायंकाळी 4 ते 6 या वेळेत दुसऱ्या दिवसाच्या वाहतूक आराखड्याचे नियोजन केले जाईल, ज्यामुळे यात्रा, बाजारपेठा आणि शालेय सहलींसारख्या आकस्मिक गर्दीसाठी आगार पूर्णपणे सज्ज राहतील. हा MSRTC Increasing Income Panchasutri आराखडा प्रशासकीय शिस्त वाढवणारा ठरणार आहे.
चालक-वाहकांसाठी स्पष्ट आर्थिक उद्दिष्ट्ये
महामंडळाच्या खर्चातील सर्वात मोठा भाग असलेल्या डिझेलचा वापर कार्यक्षम बनवण्यासाठी चालकांना आता दररोजचे KPTL (किलोमीटर प्रति 10 लीटर) नुसार लक्ष्य दिले जाईल. कमी KPTL असलेल्यांना समुपदेशन, प्रशिक्षण आणि गरजेनुसार उन्नत प्रशिक्षण देण्याची योजना आखली गेली आहे.
महसुलाची जीवनवाहिनी असलेल्या तिकीट विक्रीसाठी, वाहकांना आगाराच्या दैनंदिन CPKM (संचित प्रति किलोमीटर उत्पन्न) प्रमाणे उत्पन्नाचे स्पष्ट उद्दिष्ट देण्यात येणार आहे. उत्पन्न कमी असल्यास समुपदेशन, कर्तव्यात बदल किंवा तोंडी/लेखी समज देण्यासारखे सर्व पर्याय वापरले जातील, तसेच सातत्याने कमी उत्पन्न करणाऱ्या वाहकांवर विशेष लक्ष दिले जाणार आहे. या MSRTC Increasing Income Panchasutri मुळे प्रत्येक कर्मचाऱ्याची कार्यक्षमता थेट महामंडळाच्या उत्पन्नाशी जोडली गेली आहे.
वेळापत्रक आणि प्रवासी सेवेत मोठा बदल
एसटीचे वेळापत्रक ही तिची मुख्य ओळख असल्याने, त्यात मोठे बदल करण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत. लांब पल्ल्याच्या समांतर धावणाऱ्या बसेसवरील तक्रारींची दखल घेऊन आता सर्व वेळापत्रकांचे शास्त्रशुद्ध पुनर्मूल्यांकन केले जाईल. मध्यवर्ती कार्यालयाच्या मंजुरीशिवाय कोणत्याही फेऱ्या चालवण्यास मनाई करण्यात आली आहे.
वक्तशीरपणा आणि नियमितता ही एसटीची नवी ओळख बनवण्यासाठी 1 जानेवारी रोजी बसस्थानकनिहाय नवे वेळापत्रक तयार करून ते सोशल मीडियाद्वारे व्यापक प्रसिद्ध केले जाईल.
लांब आणि मध्यम लांब पल्ल्याच्या बसेससाठी आरक्षणास उपलब्ध बसची संख्या वाढवणे, भारमान (Load Factor) 80 टक्क्यांपेक्षा कमी न ठेवणे आणि चांगल्या भारमानासाठी जादा फेऱ्यांची उपलब्धता करणे, यांसारखे नवे मानदंड लागू केले जात आहेत. प्रत्येक फेरीची देखरेख पर्यवेक्षकांच्या ‘दत्तक’ तत्त्वावर केली जाईल. तसेच, ऑनलाइन व मोबाईल अ‍ॅपद्वारे आरक्षणाला प्रोत्साहन देण्यावरही भर दिला जात आहे.
‘प्रवासी देवो भव’ – सुविधांचा दर्जा उंचावणार
प्रवासी सुविधांना केंद्रस्थानी ठेवून अनेक उपाययोजना राबवल्या जाणार आहेत:
- बसस्थानके स्वच्छ आणि टापटीप ठेवली जातील.
- प्रसाधनगृहांची तपासणी दररोज किमान तीन वेळा करणे बंधनकारक.
- उशिरा सुटणाऱ्या किंवा रद्द होणाऱ्या बस फेऱ्यांची प्रवाशांना योग्य माहिती आणि पर्यायी व्यवस्था तातडीने उपलब्ध करून दिली जाईल.
- अधिकाऱ्यांचे संपर्क क्रमांक बसस्थानकांवर प्रसिद्ध केले जातील.
तक्रारींची तातडीने दखल, नोंद आणि जलद निराकरण करण्यासाठी आगार व्यवस्थापकांना विशेष भर देण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत.मंत्री सरनाईक यांनी समारोप करताना सांगितले की, MSRTC Increasing Income Panchasutri हा केवळ एक मार्गदर्शक तत्त्वे नसून, संपूर्ण एसटी व्यवस्थेला बदलून, तिला आर्थिकदृष्ट्या सक्षम बनवण्याचा एक ठोस आराखडा आहे. MSRTC Increasing Income Panchasutri लागू झाल्यामुळे महामंडळाच्या सुवर्णकाळाची सुरुवात होणार आहे.
