मोठी घोषणा! ‘सूर्य घर मुफ्त बिजली योजना’ Subsidy: 5 लाख ग्राहकांना मिळणार रु. 655 कोटींचे अतिरिक्त अनुदान

महाराष्ट्र शासनाने दारिद्र्यरेषेखालील (Below Poverty Line – BPL) आणि १०० युनिटपेक्षा कमी वीज वापर असलेल्या आर्थिक दृष्ट्या दुर्बल घरगुती ग्राहकांसाठी ही अत्यंत महत्त्वाची ‘SMART’ (Swyampurna Maharashtra Residential Rooftop Solar) योजना सुरू केली आहे.

Surya Ghar Muft Bijli Yojana Subsidy योजनेची पार्श्वभूमी आणि उद्दिष्ट्ये

पारंपरिक ऊर्जा स्रोतांवरील (कोळसा, पेट्रोलजन्य पदार्थ) अवलंबित्व कमी करणे, हवेचे प्रदूषण रोखणे, आणि जागतिक तापमान वाढीचा (Global Warming) अनिष्ट परिणाम टाळणे हा या योजनेचा व्यापक उद्देश आहे.

राष्ट्रीय कटिबद्धता (National Commitment): ग्लासगो येथील COP26 परिषदेमध्ये भारताने २०७० पर्यंत निव्वळ शून्य उत्सर्जन (Net Zero Emission) साध्य करण्याची कटिबद्धता दर्शविली आहे.

वीज बिलातून मुक्ती: दारिद्र्यरेषेखालील नागरिकांसाठी वीज बिल हा उत्पन्नाच्या दृष्टीने मोठा खर्च असतो. या योजनेद्वारे त्यांचे मासिक वीज बिल शून्यापर्यंत कमी करणे हे दुहेरी उद्दिष्ट आहे.

आत्मनिर्भरता आणि उत्पन्न: ग्राहकांना विजेच्या बाबतीत स्वयंपूर्ण (Self-Sufficient) बनवणे आणि सौर ऊर्जेद्वारे निर्मित शिल्लक वीजेच्या विक्रीतून त्यांना अतिरिक्त उत्पन्नाचा स्रोत (Additional Source of Income) निर्माण करून देणे.

क्षमता वाढ: छतावरील सौर ऊर्जा निर्मिती क्षमतेत (Rooftop Solar Generation Capacity) वाढ करणे.

रोजगार निर्मिती: स्थानिक रोजगाराच्या संधी वाढवणे आणि अर्थव्यवस्थेचा विकास करणे.

हे ही वाचा

लाडक्या बहिणींनो, काळजी करू नका! ‘लाडकी बहीण योजने’चे E-KYC होणार आता अधिक सोपे आणि सुलभ

योजनेची रचना आणि लाभार्थ्यांचे लक्ष्य

केंद्र शासनाच्या ‘प्रधानमंत्री सूर्य घर मुफ्त बिजली योजना‘ (Surya Ghar Muft Bijli Yojana Subsidy) अंतर्गत मिळालेल्या उद्दिष्टांव्यतिरिक्त, राज्य शासनाने ५,००,००० घरगुती ग्राहकांसाठी अतिरिक्त अनुदानाची तरतूद केली आहे.

योजनेची रचना आणि लाभार्थ्यांचे लक्ष्य (Scheme Structure and Beneficiary Target)

• लक्ष्य गट (Target Group): दारिद्र्यरेषेखालील (BPL) आणि १०० युनिटपेक्षा कमी वापर असलेले आर्थिक दृष्ट्या दुर्बल घरगुती वीज ग्राहक.
• एकूण उद्दिष्ट (Total Target): एकूण ५,००,००० घरगुती ग्राहकांना छतावरील सौर ऊर्जा प्रणाली (Rooftop Solar System) आस्थापित करण्यासाठी राज्य शासनातर्फे अतिरिक्त अनुदानाची तरतूद करण्यात येणार आहे.
• गटनिहाय उद्दिष्ट:
  • दारिद्र्यरेषेखालील ग्राहक: सुमारे १,५४,६२२.
  • १०० युनिटपेक्षा कमी वापर असलेले आर्थिक दृष्ट्या दुर्बल ग्राहक: सुमारे ३,४५,३७८. (टीप: पीडीएफमध्ये दुसऱ्या ठिकाणी ही संख्या ३,४५,३७५ दिली आहे ).
• प्रोत्साहन (Incentive): अतिरिक्त अनुदानाद्वारे सदर वीज ग्राहकांना सौर ऊर्जेच्या उपक्रमात सहभागी होण्यास प्रोत्साहित करण्यात येणार आहे.
• योजनेचा कालावधी (Scheme Period): ही योजना मार्च २०२७ पर्यंत असेल.
• केंद्र शासनाशी संबंध: ही योजना केंद्र शासनाच्या योजनेशी संबंधित असल्याने, केंद्र शासनाच्या योजनेतील पात्रता/अन्य निकषात बदल/सुधारणा झाल्यास, त्या या योजनेस लागू राहतील.

हे ही वाचा

महाज्योती मोफत टॅबलेट योजना: त्रुटी असलेल्या विद्यार्थ्यांची यादी जाहीर, सुवर्णसंधी!

योजनेची रचना आणि लाभार्थ्यांचे लक्ष्य (Scheme Structure and Beneficiary Target)

लक्ष्य गट (Target Group): दारिद्र्यरेषेखालील (BPL) आणि १०० युनिटपेक्षा कमी वापर असलेले आर्थिक दृष्ट्या दुर्बल घरगुती वीज ग्राहक.

एकूण उद्दिष्ट (Total Target): एकूण ५,००,००० घरगुती ग्राहकांना छतावरील सौर ऊर्जा प्रणाली (Rooftop Solar System) आस्थापित करण्यासाठी राज्य शासनातर्फे अतिरिक्त अनुदानाची तरतूद करण्यात येणार आहे.

गटनिहाय उद्दिष्ट:

• दारिद्र्यरेषेखालील ग्राहक: सुमारे १,५४,६२२.
• १०० युनिटपेक्षा कमी वापर असलेले आर्थिक दृष्ट्या दुर्बल ग्राहक: सुमारे ३,४५,३७८. (टीप: पीडीएफमध्ये दुसऱ्या ठिकाणी ही संख्या ३,४५,३७५ दिली आहे ).

प्रोत्साहन (Incentive): अतिरिक्त अनुदानाद्वारे सदर वीज ग्राहकांना सौर ऊर्जेच्या उपक्रमात सहभागी होण्यास प्रोत्साहित करण्यात येणार आहे.

योजनेचा कालावधी (Scheme Period): ही योजना मार्च २०२७ पर्यंत असेल.

केंद्र शासनाशी संबंध: ही योजना केंद्र शासनाच्या योजनेशी संबंधित असल्याने, केंद्र शासनाच्या योजनेतील पात्रता/अन्य निकषात बदल/सुधारणा झाल्यास, त्या या योजनेस लागू राहतील.

हे ही वाचा

SBI ची ‘आशा’ शिष्यवृत्ती: 23,000 विद्यार्थ्यांना मिळणार 20 लाख रुपयांपर्यंत आर्थिक मदत!

आर्थिक तरतूद (Financial Provision):

• योजनेसाठी राज्य शासनावर एकूण रु. ६५५ कोटींचा आर्थिक भार येणार आहे.
• सन २०२५-२६ साठी रु. ३३० कोटी आणि सन २०२६-२७ साठी रु. ३२५ कोटींची तरतूद करण्यास मान्यता.

लाभार्थी निवडीचे निकष आणि कालावधी

पात्रता (Eligibility Criteria):

• ग्राहकाकडे वैध वीज कनेक्शन (Valid Electricity Connection) असणे आवश्यक आहे.
• ग्राहकाने इतर कोणत्याही अनुदानाचा लाभ घेतलेला नसावा.
• इच्छुक ग्राहकाला राष्ट्रीय पोर्टलवर (National Portal) नोंदणी करणे आवश्यक आहे.
• वीज ग्राहक थकबाकीमुक्त (No Arrears) असणे आवश्यक आहे.
• वर्ष २०२५ (ऑक्टोबर-२०२४ ते सप्टेंबर-२०२५) मधील कुठल्याही महिन्यात वीज वापर १०० युनिटपेक्षा जास्त नसावा.
• फक्त सिंगल फेज (Single Phase) वीज ग्राहकच पात्र असतील.

प्राधान्य (Priority):

• दारिद्र्यरेषेखालील सर्व ग्राहकांना प्राधान्याने लाभ दिला जाईल.
• इतर ग्राहकांसाठी सदर योजना “प्रथम येणाऱ्यास प्रथम प्राधान्य (First Come First Served)” या तत्त्वावर राबविण्यात येईल.
• मेळघाट, नंदूरबार, गडचिरोली यांसारख्या दुर्गम भागात (Remote Areas) योजनेस प्राधान्य दिले जाईल.

योजनेचा कालावधी (Scheme Period):

• सदर योजनेचा कालावधी मार्च २०२७ पर्यंत असेल.

अंमलबजावणी आणि गुणवत्ता नियंत्रण

• अंमलबजावणी यंत्रणा (Implementing Agency): महावितरण कंपनी (Mahavitaran – MSEDCL) या योजनेच्या अंमलबजावणीचे काम करेल.
• प्रणालीची क्षमता: पात्र ग्राहकांना १ कि.वॅ. क्षमतेची छतावरील सौर ऊर्जा प्रणाली बसविण्यात येईल.
• साहित्य आणि मानक: वापरले जाणारे सोलर मॉड्यूल्स (Solar Modules) हे केंद्र शासनाच्या मार्गदर्शक तत्त्वानुसार भारतीय बनावटीचे आणि IEC प्रमाणित किंवा तत्सम राष्ट्रीय/आंतरराष्ट्रीय मानांकनानुसार प्रमाणित असतील.
• RFID टॅग (RFID Tag): पुरवठादारांनी RFID टॅग सुविधेसह सामग्री पुरवावी लागेल.
• देखभाल व दुरुस्ती (Maintenance): प्रणाली आस्थापित केल्यानंतर ५ वर्षांसाठी देखभाल व दुरुस्तीची जबाबदारी पुरवठादारांकडे असेल.

अधिक माहितीसाठी: शासन निर्णय वाचा