देशातील शेतकरी बांधवांसाठी एक अत्यंत दिलासादायक बातमी! पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी दिनांक 19 नोव्हेंबर रोजी कोईम्बतूर, तामिळनाडू येथून प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी (PM-KISAN) योजनेचा २१वा हप्ता (21st Instalment) अधिकृतपणे जारी केला आहे.
देशभरातील सुमारे ९ कोटी पात्र शेतकरी कुटुंबांना डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर (DBT) प्रणालीद्वारे सुमारे ₹१८,००० कोटी रुपयांची थेट आर्थिक मदत मिळाली आहे. विशेष म्हणजे, यंदा नैसर्गिक आपत्तीने प्रभावित झालेल्या राज्यांवर आणि शेतकऱ्यांवर अधिक लक्ष केंद्रित करण्यात आले आहे.
महाराष्ट्रातील 90 लाखांहून अधिक शेतकऱ्यांच्या खात्यात थेट रक्कम जमा
या राष्ट्रीय वितरणात महाराष्ट्राचा वाटा लक्षणीय आहे. महाराष्ट्रासाठी हा दिवस विशेष महत्त्वाचा ठरला. राज्यातील ९० लाखांहून अधिक शेतकरी बांधवांच्या खात्यात आज ₹१,८०८ कोटी २५ लाख इतकी रक्कम थेट जमा झाली.
शेती विकास आणि शेतकऱ्यांचे सक्षमीकरण यासाठीचा हा महत्त्वपूर्ण टप्पा सिद्ध झाला आहे. २०व्या हप्त्यादरम्यान (एप्रिल-जुलै २०२५) उत्तर प्रदेशमध्ये सर्वाधिक २.३४ कोटी लाभार्थी होते, त्यानंतर महाराष्ट्रात ९२.८९ लाख लाभार्थी होते.
पीएम PM किसान लाभार्थी यादीत नाव येथे चेक करा – डायरेक्ट लिंक
PM-KISAN: जगातील सर्वात मोठा DBT उपक्रम
प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी (PM-KISAN) ही एक महत्त्वाकांक्षी योजना आहे, जी २४ फेब्रुवारी २०१९ रोजी केंद्र सरकारने सुरू केली. जमिनीची मालकी असलेल्या शेतकरी कुटुंबांना उत्पन्न सहाय्य पुरवणे हा या योजनेचा उद्देश आहे.
आर्थिक आधार: या अंतर्गत प्रत्येक पात्र कुटुंबाला दरवर्षी ₹६,०००/- रुपयांची आर्थिक मदत दिली जाते.
हप्त्यांची पद्धत: ही रक्कम प्रत्येकी ₹२,०००/- च्या तीन समान हप्त्यांमध्ये, आधार-सीडेड बँक खात्यांमध्ये DBT (Direct Benefit Transfer) द्वारे जमा केली जाते.
मागील कामगिरी: योजनेच्या सुरुवातीपासून आतापर्यंत, २० हप्त्यांद्वारे ११ कोटींहून अधिक शेतकरी कुटुंबांना ₹३.७० लाख कोटींहून अधिक निधीचे वितरण करण्यात आले आहे. PM-KISAN योजना जागतिक स्तरावरच्या सर्वात मोठ्या DBT उपक्रमांपैकी एक म्हणून गणली जाते.
तंत्रज्ञान आणि पारदर्शकतेचा आधार
या योजनेचे यश भारताच्या मजबूत डिजिटल इन्फ्रास्ट्रक्चरवर आधारित आहे. जन धन खाती, आधार आणि मोबाईल फोनचे एकत्रीकरण यामुळे योजनेचा प्रत्येक घटक ऑनलाइन आणि अखंडपणे चालतो.
PM Kisan ekyc आवश्यक
ई-केवायसी (e-KYC) अनिवार्यता: लाभार्थ्यांची ओळख निश्चित करण्यासाठी आणि पारदर्शकतेसाठी आधार-आधारित ई-केवायसी (e-KYC) आवश्यक आहे.
शेतकरी आता OTP आधारित, बायोमेट्रिक किंवा फेस ऑथेंटिकेशन आधारित (PM-KISAN मोबाईल ॲपद्वारे) अशा तीन सोप्या पर्यायांनी ई-केवायसी पूर्ण करू शकतात .
फेस ऑथेंटिकेशन वैशिष्ट्य जोडल्यामुळे दुर्गम भागातील शेतकऱ्यांना ओटीपी किंवा फिंगरप्रिंटशिवाय ई-केवायसी करणे शक्य झाले आहे.
Kisan-eMitra: शेतकऱ्यांच्या समस्यांचे जलद निराकरण करण्यासाठी सप्टेंबर २०२३ मध्ये ‘किसान-ईमित्र’ या AI चॅटबॉटची (Artificial Intelligence Chatbot) सुरुवात करण्यात आली. हा चॅटबॉट ११ प्रमुख प्रादेशिक भाषांमध्ये, ज्यात मराठीचा समावेश आहे, २४/७ उपलब्ध आहे.
यामुळे पेमेंट, नोंदणी आणि पात्रतेसंबंधीच्या प्रश्नांची अचूक उत्तरे त्वरित मिळतात. हा AI बॉट Large Language Models (LLMs) द्वारे समर्थित आहे, ज्यामुळे तो अचूक आणि संदर्भ-संवेदनशील प्रतिसाद देतो.
PM-KISAN ई-केवायसी (e-KYC) करण्याची संपूर्ण प्रक्रिया
पीएम-किसान ई-केवायसीसाठी तीन प्रमुख पद्धती उपलब्ध आहेत:
१. ओटीपी आधारित ई-केवायसी (OTP based e-KYC)
यासाठी तुमचा आधार क्रमांक तुमच्या मोबाईल क्रमांकाशी जोडलेला आणि सक्रिय असणे आवश्यक आहे.
पोर्टलद्वारे प्रक्रिया:
- पीएम-किसानच्या अधिकृत पोर्टलला भेट द्या: [संशयास्पद लिंक काढली].
- वेबसाइटच्या वरच्या उजव्या कोपऱ्यातील ‘ई-केवायसी’ (e-KYC) पर्यायावर क्लिक करा.
- तुमचा आधार क्रमांक (Aadhaar number) प्रविष्ट करा.
- ओटीपी (OTP) सबमिट करून तुमची ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करा.
PM-KISAN मोबाईल ॲपद्वारे: तुम्ही पीएम-किसान पोर्टल आणि मोबाईल ॲप दोन्ही वापरून ओटीपी आधारित ई-केवायसी पूर्ण करू शकता.
२. फेस ऑथेंटिकेशन-आधारित ई-केवायसी (Face Authentication-based e-KYC)
ही पद्धत विशेषतः दूर असलेल्या शेतकऱ्यांसाठी सोपी आहे, कारण यासाठी ओटीपी किंवा फिंगरप्रिंटची आवश्यकता नसते.
आवश्यक ॲप्स:
- Google Play Store वरून PM-KISAN मोबाईल ॲप डाउनलोड करा.
- आधार फेस RD ॲप देखील डाउनलोड करा.
प्रक्रिया :
- ॲप उघडा आणि तुमच्या PM-KISAN नोंदणीकृत मोबाईल क्रमांकाद्वारे लॉग इन करा.
- लाभार्थी स्टेटस पेज (Beneficiary Status Page) वर जा.
- जर eKYC स्टेटस “No” दाखवत असेल, तर ‘eKYC’ वर क्लिक करा.
- तुमचा आधार क्रमांक प्रविष्ट करा.
- तुमचा चेहरा स्कॅन करण्याची परवानगी (Consent) द्या.
चेहरा यशस्वीरित्या स्कॅन झाल्यावर, ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण होईल.
टीप: या ॲपद्वारे शेतकरी त्यांच्या परिसरातील १०० अन्य शेतकऱ्यांना त्यांच्या दारात ई-केवायसी पूर्ण करण्यासाठी मदत करू शकतात.
३. बायोमेट्रिक-आधारित ई-केवायसी (Biometric-based e-KYC)
ज्या शेतकऱ्यांचे मोबाईल क्रमांक आधारशी लिंक नाहीत, त्यांच्यासाठी हा उत्तम पर्याय आहे.
सेवा केंद्रे (Facilitation Centres):
- तुमच्या जवळच्या कॉमन सर्व्हिस सेंटर्स (CSCs) किंवा राज्य सेवा केंद्राला (SSKs) भेट द्या.
- तुमचे आधार कार्ड आणि आधारशी जोडलेला मोबाईल क्रमांक सोबत ठेवा.
प्रक्रिया:
CSC/SSK ऑपरेटर तुम्हाला आधार-आधारित पडताळणी वापरून बायोमेट्रिक प्रमाणीकरण (Biometric authentication) पूर्ण करण्यात मदत करेल.माहिती: इंडिया पोस्ट पेमेंट बँकेद्वारे (India Post Payment Bank) पोस्ट ऑफिसमध्ये मोबाईल क्रमांक आधारशी लिंक/अपडेट करण्याची सुविधा उपलब्ध आहे, ज्यामुळे ई-केवायसी पूर्ण करता येते.
PM Kisan 21th Installment आणि लहान शेतकऱ्यांचे सक्षमीकरण
ज्या ८५ टक्क्यांहून अधिक भारतीय शेतकऱ्यांकडे दोन हेक्टरपेक्षा कमी जमीन आहे, त्यांच्यासाठी PM-KISAN एक आवश्यक आधार प्रणाली म्हणून कार्यरत आहे.
आर्थिक ताणमुक्ती: हे आर्थिक सहाय्य पेरणी आणि काढणीच्या महत्त्वपूर्ण टप्प्यात विविध इनपुट खरेदी करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण ठरते.
सावकारांपासून संरक्षण: अशा वेळेवर मिळणाऱ्या मदतीमुळे शेतकरी कर्जासाठी सावकारांच्या तावडीत सापडण्यापासून वाचतात. यामुळे शेतकऱ्यांचा आर्थिक ताण कमी होतो आणि शेतीत सातत्य टिकवून ठेवण्यास मदत होते.
योजनेच्या माध्यमातून केवळ आर्थिक लाभच नाही, तर शेतकऱ्यांना सन्मान आणि प्रतिष्ठा प्राप्त होते, ज्यामुळे ते राष्ट्राच्या विकासातील महत्त्वपूर्ण योगदान देणारे आहेत, हे अधोरेखित होते.पुढील वाटचाल:PM Kisan 21th Installment च्या यशस्वी वितरणासह, सरकारच्या ध्येयावर पुन्हा एकदा जोर देण्यात आला आहे की प्रत्येक पात्र शेतकरी कोणत्याही अडथळ्याशिवाय योजनेचा लाभ मिळवेल.
पीएम-किसान ग्रामीण समर्थनाचा आधारस्तंभ बनून, विक्सित भारताच्या दिशेने वाटचाल करताना ग्रामीण लवचिकतेला आणि भारताच्या कृषी भविष्याला बळकट करत राहील.
अधिक माहितीसाठी : https://pmkisan.gov.in/
