‘महिलांना’ महिन्याला 1500 रुपये’ मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण’ योजना -संपूर्ण माहिती

Mukhyamantri Mazi Ladki Bahan Yojana : मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजनेची महाराष्ट्र राज्याच्या अर्थसंकल्पात घोषणा केल्यानुसार, ही योजना राज्यात सुरु करण्यास दिनांक 28 जून 2024 रोजीच्या शासन निर्णयान्वये मान्यता देण्यात आली आहे, या योजनेची सविस्तर माहिती पाहूया.

अर्थसंकल्पात ‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजने’ची घोषणा

महिलांचे आर्थिक स्वातंत्र्य व स्वावलंबन, आरोग्य व पोषणासहित सर्वांगीण विकासासाठी ‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजने’अंतर्गत 21 ते 60 वर्ष वयोगटातील पात्र महिलांना शासनामार्फत दरमहा 1 हजार 500 रुपये देण्यात येणार आहे. Mukhyamantri Mazi Ladki Bahan Yojana योजनेसाठी दरवर्षी सुमारे 46 हजार कोटी रुपये निधी उपलब्ध करुन देण्यात येणार असल्याची घोषणा राज्याच्या अर्थसंकल्पात घोषणा करण्यात आली असून, या योजनेची अंमलबजावणी 1 जुलै, 2024 पासून सुरू होणार आहे.

मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना शासन निर्णय । Mazi Ladki Bahin Yojana GR

महाराष्ट्र राज्यात मुख्यमंत्री-माझी लाडकी बहीण योजना सुरु करण्यास मान्यता देण्याबाबतचा महत्वपूर्ण (Mazi Ladki Bahin Yojana GR) शासन निर्णय दिनांक 28 जून 2024 रोजी निर्गमित करण्यात आला असून, या योजनेचा लाभ कार्यपद्धती विषद करण्यात आली आहे.

मुख्यमंत्री-माझी लाडकी बहीण योजनेची पार्श्वभूमी | Mukhyamantri Mazi Ladki Bahin Yojana

महिलांचे आरोग्य व पोषण आणि त्यांच्या आर्थिक स्वावलंबनासाठी राज्यात विविध योजना राबविण्यात येत आहेत, यामध्ये अजून एक नवीन योजना म्हणजे मुख्यमंत्री-माझी लाडकी बहीण योजना (Mukhyamantri Mazi Ladki Bahan Yojana) सुरू करण्यात आली आहे.

महाराष्ट्र राज्यातील महिलांमध्ये अॅनिमियाचे (Anemia) प्रमाण 50 पेक्षा जास्त आहे. तसेच राज्यातील श्रमबल पाहणीनुसार पुरुषांची रोजगाराची टक्केवारी 59.10 टक्के व स्रियांची टक्केवारी 28.70 टक्के इतकी आहे. ही वस्तुस्थिती लक्षात घेता, महिलांच्या आर्थिक, आरोग्य परिस्थितीमध्ये सुधारणा करणे आवश्यक आहे.

महिलांचा श्रम सहभाग पुरुषांच्या तुलनेत कमी आहे, ज्यामुळे त्यांच्या आर्थिक स्वातंत्र्यावर परिणाम होतो. सदर परिस्थिती लक्षात घेऊन, राज्यातील महिलांच्या आर्थिक स्वातंत्र्यासाठी, त्यांच्या आरोग्य आणि पोषणामध्ये सुधारणा करणे आणि कुटुंबातील त्यांची निर्णायक भूमिका मजबूत करण्यासाठी महाराष्ट्र राज्याची “मुख्यमंत्री-माझी लाडकी बहीण” योजना सुरू करण्यात आली आहे.

मुख्यमंत्री-माझी लाडकी बहीण योजनेचा उद्देश

1. राज्यातील महिला व मुलींना पुरेशा सोयी-सुविधा उपलब्ध करुन रोजगार निर्मितीस चालना देणे.
2. त्यांचे आर्थिक, सामाजिक पुनर्वसन करणे.
3. राज्यातील महिला स्वावलंबी, आत्मनिर्भर करणे.
4. राज्यातील महिलांना व मुलींना सशक्तीकरणास चालना मिळणे.
5. महिला आणि त्यांच्यावर अवलंबून असलेल्या मुलांच्या आरोग्य आणि पोषण स्थितीत सुधारणा.

मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजनेचे स्वरुप

पात्रता कालावधी दरम्यान प्रत्येक पात्र महिलेला तिच्या स्वताच्या आधार लिंक (Aadhaar linked) केलेल्या थेट लाभ हस्तांतरण (Direct Benefit Transfer) सक्षम बैंक खात्यात दरमहा 1500 इतकी रक्कम दिली जाईल. तसेच केंद्र, राज्य शासनाच्या अन्य आर्थिक लाभाच्या योजनेव्दारे 1500 रु. पेक्षा कमी लाभ घेत असेल तर फरकाची रक्कम या योजनेव्दारे पात्र महिलेस देण्यात येणार आहे.

मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना कोणासाठी आहे? योजनेचे लाभार्थी

Mukhyamantri Mazi Ladki Bahan Yojana: मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना ही महाराष्ट्र राज्यातील 21 ते 60 या वर्ष वयोगटातील विवाहित, विधवा, घटस्फोटित, परित्यक्त्या आणि निराधार महिलांसाठी आहे.

मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजनेसाठी आवश्यक पात्रता

1. लाभार्थी महिला महाराष्ट्र राज्याचे रहिवाशी असणे आवश्यक आहे.
2. राज्यातील विवाहित, विधवा, घटस्फोटित, परित्यक्त्या आणि निराधार महिला असणे आवश्यक आहे.
3. किमान वयाची 21 वर्षे पूर्ण व कमाल वयाची 60 वर्ष पूर्ण होईपर्यंत या योजनेचा लाभ मिळणार आहे.
4. या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी अर्ज करणाऱ्या महिलांचे बँक खाते असणे आवश्यक आहे.
5. महिलांच्या कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न रक्कम रु.2.50 लाखापेक्षा जास्त नसावे.

मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना कोणासाठी नाही? योजनेचे अपात्रता

1. ज्यांच्या कुटुंबाचे एकत्रित वार्षिक उत्पन्न रु.2.50 लाख रुपयांपेक्षा अधिक आहे.
   ज्याच्या कुटुंबातील सदस्य आयकरदाता (Income Tax Payer) आहे.
2. ज्यांच्या कुटुंबातील सदस्य नियमित कायम कर्मचारी, कंत्राटी कर्मचारी म्हणून सरकारी विभाग, उपक्रम, मंडळ, भारत सरकार किंवा राज्य सरकारच्या स्थानिक संस्थेमध्ये कार्यरतआहेत किंवा सेवानिवृत्तीनंतर निवृत्तीवेतन घेत आहेत. अशा कुटुंबासाठी सदर योजनेचा लाभ घेता येणार नाही.
3. मात्र जर कर्मचारी बाह्य यंत्रणाद्वारे कार्यरत असेल तथा स्वयंसेवी कामगार आणि कर्मचारी अपात्र ठरणार नाहीत. म्हणजेच फक्त या कर्मचाऱ्यांच्या कुटुंबातील महिला या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात.
4. सदर लाभार्थी महिलेने शासनाच्या इतर विभागामार्फत राबविण्यात येणाऱ्या आर्थिक योजनेव्दारे रु.1500 पेक्षा जास्त लाभ घेतला असेल.
5. ज्यांच्या कुटुंबातील सदस्य विद्यमान किंवा माजी खासदार, आमदार आहे.
6. ज्यांच्या कुटुंबातील सदस्य भारत सरकार किंवा राज्य सरकारच्या बोर्ड/कॉपोरशन/बोर्ड /उपक्रमाचे अध्यक्ष/उपाध्यक्ष/संचालक/सदस्य आहेत.
7. ज्यांच्या कुटुंबातील सदस्यांची संयुक्तपणे पाच एकरपेक्षा जास्त शेतजमीन आहे.
8. ज्यांच्याकडे चारचाकी वाहने (ट्रॅक्टर वगळून) त्यांच्या कुटुंबातील सदस्यांच्या नावावर नोंदणीकृत आहेत.

सदर योजनेच्या पात्रता व अपात्रता निकषामध्ये सुधारणा करण्याची आवश्यकता असल्यास नियोजन व वित्त विभागाचे अभिप्राय घेवून शासन मान्यतेने कार्यवाही करण्यात येणार आहे.

आवश्यक कागदपत्रे | Mukhyamantri Mazi Ladki Bahin Yojana

मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजनेचा लाभ मिळण्याकरिता खालीलप्रमाणे कागदपत्रे सादर करणे आवश्यक आहेत.

1. योजनेच्या लाभासाठी ऑनलाईन अर्ज.(Mukhyamantri Majhi Ladki Bahin Yojana Online application)
2. महाराष्ट्र राज्याचे अधिवास प्रमाणपत्र, महाराष्ट्र राज्यातील जन्म दाखला.
3. लाभार्थ्यांचे आधार कार्ड.
4. सक्षम प्राधिकारी यांनी दिलेला कुटुंब प्रमुखांचा उत्पन्नाचा दाखला (वार्षिक उत्पन्न रु.2.50 लाखापर्यंत असणे अनिवार्य),
5. बँक खाते पासबुकच्या पहिल्या पानाची छायांकित प्रत.
6. पासपोर्ट आकाराचा फोटो.
7. रेशनकार्ड,
8. सदर योजनेच्या अटी शर्तीचे पालन करण्याबाबतचे हमीपत्र.

मुख्यमंत्री-माझी लाडकी बहीण योजनेसाठी लाभार्थी निवड कशी होणार?

मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजनेच्या लाभार्थीची पात्रता लाभार्थी निवड ही अंगणवाडी सेविका, पर्यवेक्षिका, मुख्यसेविका, सेतू सुविधा केंद्र, ग्रामपंचायत, ग्रामसेवक, वार्ड अधिकारी यांच्याकडून खातरजमा करून ऑनलाईन प्रमाणित केल्यानंतर लाभार्थ्यांचा अर्ज सक्षम अधिकारी यांच्याकडे सादर करावा लागणार आहे.

अर्ज करण्याची प्रक्रिया । Mazi Ladki Bahin Yojana Maharashtra Online Apply

मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजनेचे अर्ज पोर्टल, मोबाइल अॅपद्वारे, सेतू सुविधा केंद्राव्दारे ऑनलाईन भरणे आवश्यक आहे.

1. पात्र महिलेस या योजनेसाठी ऑनलाईन अर्ज Mazi Ladki Bahin Yojana Portal Maharashtra Online Apply करावा लागेल.
2. ज्या महिलेस ऑनलाईन अर्ज सादर करता येत नसेल, त्याच्यासाठी “अर्ज” भरण्याची सुविधा अंगणवाडी केंद्रात, बाल विकास प्रकल्प अधिकारी कार्यालये (नागरी/ग्रामीण/आदिवासी)/ग्रामपंचायत/वार्ड/सेतू सुविधा केंद्र येथे उपलब्ध असतील.
3. वरील भरलेला फॉर्म अंगणवाडी केंद्रात, बाल विकास प्रकल्प अधिकारी कार्यालये (नागरी/ग्रामीण/आदिवासी)/सेतू सुविधा केंद्र मध्ये नियुक्त कर्मचाऱ्यांद्वारे ऑनलाईन प्रविष्ट केला जाईल आणि प्रत्येक यशस्वीरित्या दाखल केलेल्या अर्जासाठी यथायोग्य पोच पावती दिली जाईल.
4. अर्ज भरण्याची संपूर्ण प्रक्रिया विनामूल्य असेल.
5. अर्जदार महिलेने स्वतः उपरोक्त ठिकाणी उपस्थित राहणे आवश्यक असेल जेणेकरून तिचा थेट फोटो काढता येईल आणि E-KYC करता येईल. यासाठी महिलेने खालील माहिती आणणे आवश्यक आहे.

• कुटुंबाचे पूर्ण ओळखपत्र (रेशनकार्ड)
• स्वतःचे आधार कार्ड

मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजनेची यादी कधी प्रकाशित होणार?

मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजनेची (Mukhyamantri Mazi Ladki Bahin Yojana) सर्वप्रथम तात्पुरत्या यादीचे प्रकाशन अर्ज प्राप्त झाल्यानंतर, पात्र अर्जदारांची तात्पुरती यादी पोर्टल/अॅपवर जाहीर केली जाईल, त्याची प्रत अंगणवाडी केंद्र, ग्रामपंचायत वॉर्ड स्तरावरील सूचना फलकावर देखील लावण्यात येईल.

त्यानंतर यादीवरील हरकत असेल तर पोर्टल/अॅपद्वारे आक्षेप स्वीकारले जातील. अंगणवाडी सेविका/मुख्यसेविका/सेतू सुविधा केंद्र यांचेमार्फत बाल विकास प्रकल्प अधिकारी यांच्याकडे लेखी हरकत/तक्रार नोंदवता येईल.

लेखी (ऑफलाईन) प्राप्त झालेल्या हरकत/तक्रार रजिस्टरमध्ये नोंदविल्या जातील आणि ऑनलाईन अपलोड केल्या जातील. पात्र लाभार्थी यादी जाहीर केल्याच्या दिनांकापासून 5 दिवसांपर्यंत सर्व हरकत/तक्रार नोंदविणे आवश्यक आहे.

सदर हरकतीचे निराकरण करण्यासाठी संबंधित जिल्हा महिला व बाल विकास अधिकारी यांच्या अध्यक्षतेखाली “तक्रार निवारण समिती” गठित करून त्याद्वारे आक्षेप सोडविण्यात येतील.

अंतिम यादीचे प्रकाशन

सदर समितीमार्फत प्राप्त हरकतीचे निराकरण करण्यात येऊन, पात्र लाभार्थ्यांची अंतिम यादी तयार केली जाईल. सदर पात्र/अपात्र लाभार्थ्यांची स्वतंत्र यादी अंगणवाडी केंद्र/ग्रामपंचायत/वॉर्ड स्तरावर / सेतू सुविधा केंद्र, तसेच पोर्टल/अॅपवर देखील जाहीर केली जाईल.पात्र अंतिम यादीतील महिला मृत झाल्यास सदर महिलेचे नाव लाभार्थी यादीतून वगळण्यात येईल.

लाभाच्या रक्कमेचे वितरण

प्रत्येक पात्र महिलेला तिच्या स्वतःच्या आधार लिंक केलेल्या थेट लाभ हस्तांतरण (Direct Benefit Transfer) सक्षम बँक खात्यात जिल्हा महिला व बाल विकास अधिकारी कार्यालयामार्फत रक्कम जमा केली जाईल.

मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजनेची अशा पद्धतीने राज्यात अंमलबजावणी करण्यात येणार असून, पात्र लाभयार्थ्याना दरमहा 1500 रुपये त्यांच्या खात्यात जमा करण्यात येणार आहे. याबाबतची अधिक माहिती तुम्ही ग्रामपंचायत स्तरावर किंवा अंगणवाडी सेविका, ग्रामसेवक यांच्याकडून घेऊ शकता, तसेच राज्य सरकारच्या Mazi Ladki Bahin Yojana Maharashtra Portal वर देखील सविस्तर माहिती घेऊन या योजनेचा लाभ घेऊ शकता.

अधिक सविस्तर माहितीसाठी : मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना शासन निर्णय येथे पाहा